Leo Gestelkunstenaar • kunstschilder • aquarellist • tekenaarWoerden 1881-1941 Hilversum

Het oeuvre van Leo Gestel (1881-1941) toont invloeden van het impressionisme, luminisme, fauvisme en kubisme. Zijn talent waarborgt echter een geheel eigen, Nederlandse versie van deze internationale kunststromingen. Een leven lang blijft hij zich bewust van zijn rol als voorloper en zoekt hij naar nieuwe vormen en stijlen om de zichtbare werkelijkheid naar zijn hand te zetten. In de jaren 1900-1914 behoort Gestel met Jan Sluijters en Piet Mondriaan tot de eerste Nederlandse modernen die rond 1904 in Parijs aansluiting zoeken bij de Europese avant-garde. Op de Salon des Independants maakt het drietal kennis met het neo-impressionisme, fauvisme en luminisme en introduceert begin 20e eeuw in Nederland het luministische landschap en vrouwelijke naakt in provocerende, felle kleuren. Temidden van de donkere en traditionele doeken die in die tijd de Nederlandse kunstwereld domineerden veroorzaken zij met hun explosie van kleur grote opschudding.

Gestel volgt de opleiding tot tekenleraar aan de Rijksnormaalschool voor Teekenonderwijzers in Amsterdam en neemt daarna avondlessen op de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten bij August Allebé en Nicolaas van der Waay. In 1904 betrekt Gestel een atelier op de zolderetage in de Tweede Jan Steenstraat. Deze ontmoetingsplaats voor Amsterdamse kunstenaars en intellectuelen wordt al snel de Jan Steenzolder genoemd. Gestel, voor zijn vrienden een begenadigd tekenaar, wordt door hen omgedoopt tot ‘Leo’– afkorting van Leonardo (da Vinci). Als ‘Leendert’ geboren, gebruikt hij deze naam al snel om mee te signeren. Het leven als vrije kunstenaar valt niet mee en hij verdient een centje bij als illustrator voor boeken en kranten en met reclameopdrachten.

Tussen 1905 en 1909, na zijn eerste reis naar Parijs in 1904, verdiept Gestel zich in de ontleding van kleur in navolging van de Franse neo-impressonnisten en pointillisten. Hij werkt steeds meer buiten en richt zich op lichtstudies waarbij hij de nieuwe schildertechniek van diviseren toepast. In Woerden, Montfoort en bij Nijmegen maakt hij luministische landschappen die aan de fauvistische manier van schilderen doen denken. In felle kleuren en met losse toetsen, naast elkaar opgezet, geeft hij de emoties die het landschap bij hem oproept weer.

In 1910 onderneemt Gestel een tweede reis naar Parijs, waar het stadse leven hem inspireert tot het maken van werken met de ‘beau monde’. Bij terugkeer ontmoet hij zijn toekomstige vrouw An Overtoom, die regelmatig als model in zijn werk zien en waarmee hij in 1922 zal trouwen. In 1911 leert Gestel Piet Boendermaker kennen van wie hij adviseur wordt en met wie hij zijn leven lang een hechte vriendschap zal onderhouden. Vanaf 1912 experimenteert Gestel met kubistische vormentaal en ontstaan er portretten, landschappen en bloemstillevens in een geheel eigen kubisme. Een groot deel van 1914 verblijft hij in gezelschap van An, het echtpaar Boendermaker, Mommie Schwarz en Else Berg op Mallorca, waar zijn baanbrekende, kubistische werken onstaan. Grote doeken met aardse tinten, natuurvormen, gefragmenteerd zoals Braque en Cézanne dat deden. Direct na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog reist Gestel hij naar de Belgische grens om daar de vluchtelingen te tekenen. De reizende tentoonstelling in 1916 met deze werken die worden verkocht voor het goede doel, is een groot succes.

In 1919 breekt het expressionisme bij Gestel door en werkt hij rond Koedijk bij Alkmaar, waar hij de grootsheid van het polderlandschap met zijn akkers, weilanden, vaarten in hun steeds veranderende licht- en schaduwpatronen leert kennen. In 1921 ontdekt Gestel opnieuw de natuur in de Beemster met zijn bloeiende boomgaarden, dartelende en grazende lammeren en kalveren. Voor het eerst komen er dierfiguren voor op de talloze tekeningen, pastellen en aquarellen die hij maakt. In 1921 besluit Gestel zich in Bergen te vestigen, het dorp waar Henri Le Fauconnier, Arnout Colnot, Piet van Wijngaerdt en anderen in een donkere, expressionistische stijl met sobere vormen in brede toets werken. Tussen 1925-1927 – vanwege een huwelijkscrisis – woont hij in Vlaanderen, waar zijn werk, onder invloed van De Vlaamse expressionisten Gustave De Smet en Constant Permeke, steeds vlakker en gestileerder wordt.
In 1929 verwoest een grote brand het atelier van Gestel en veel van zijn werk gaat verloren. Na de brand verhuist Gestel naar Blaricum, waar hij nog vrijwel uitsluitend in krijt, gouache en tempera zal werken. Voorstellingen worden steeds onaardser en het vrouwelijk naakt wordt door hem als de oervrouw uitgebeeld in min of meer geformeerde vormen. In de zomers is hij veel in Zandvoort te vinden waar hij het leven op het strand schetst en in Spakenburg en Bunschoten waar hij aan gestileerde portretten en figuurstukken werkt. Intussen speelt een maagkwaal waar hij sinds 1918 al aan lijdt hem steeds meer parten en waaraan hij uiteindelijk in 1941 zal verlijden. Gestel was een harde werker en gaat de geschiedenis in als een rusteloos zoekende kunstenaar die onophoudelijk streefde naar vernieuwing, met de natuur als uitgangspunt. Voor deze vernieuwing waren zijn vele reizen onontbeerlijk.